[justify][size=3][font=sans-serif]Stosowany w aż 110 językach [b]System Pomiaru Opartego na Empirii Achenbacha (ASEBA)[/b] to zbiór narzędzi mających na celu kompleksowe podejście do oceny przystosowawczego i nieprzystosowawczego funkcjonowania. ASEBA został stworzony przez Thomasa Achenbacha w postaci zbioru kwestionariuszy służących do oceny ogólnego funkcjonowania jednostek oraz zachowań przystosowawczych i nieprzystosowawczych. Różne wersje tego narzędzia można stosować do badania osób od wieku 1,5 – 90 lat [sup]1[/sup]. [/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]ASEBA może być stosowany w różnych celach: diagnozowania i leczenia zdrowia psychicznego, w szkole, a także w badaniach naukowych i kryminalistyce.  [/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Osoby dorosłe (w wieku 18-59 lat) badane są z wielu perspektyw: samego badanego - [b][i]kwestionariusze samoobserwacyjne[/i][/b][i] (Adult Self-Report) [/i]oraz osób, które długo go znają, np. rodzic, współmałżonek, przyjaciel, terapeuta - [b][i]kwestionariusz obserwacyjny[/i][/b][i] (Adult Behavior Checklist)[/i]. Uwzględnienie różnych perspektyw w procesie diagnostycznym ma wiele korzyści. Chodzi przede wszystkim o wskazanie, czy dane objawy pojawiają się w jednej sytuacji czy częściej. Poza tym, osoby opisujące zachowanie badanego mogą różnić się poziomem tolerancji dla zachowań problemowych, zwracając uwagę na ważne aspekty funkcjonowania[sup]2[/sup]. [/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]W kwestionariuszu samoobserwacyjnym poziom zachowania adaptacyjnego opisywany jest w 5 częściach: Przyjaźnie, Współmałżonek/Partner, Rodzina, Praca i Edukacja, wraz z 3 częściami, które mają charakter jakościowy. Szósta część zawiera kwestie związane z chorobą, niepełnosprawnością, siódma dotyczy trudności powiązanych z rodziną i edukacją, a ostatnia część opiera się na mocnych stronach badanego. [/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]W kwestionariuszu obserwacyjnym poziom zachowania adaptacyjnego określany jest w 2 częściach: Przyjaźnie oraz Współmałżonek/Partner. Oprócz tego istnieją 3 części mające charakter jakościowy, gdzie opisywane są choroby lub niepełnosprawności, rodzaje trosk i problemów oraz określane są zalety osoby opisywanej[sup]3[/sup]. [/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]W wyniku badania powstaje profil funkcjonowania adaptacyjnego oraz profile kategorii zachowań nieadaptacyjnych. Porównując profile z normami, określa się średni poziom zachowania adaptacyjnego (Mean Adaptive score). [/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Narzędzia służą do pomiaru funkcjonowania adaptacyjnego oraz problemowych zachowań natury: [/font][/size][/justify] [ul] [li][size=3][font=sans-serif][b]Internalizacyjnej[/b], czyli takich, które powodują przede wszystkim subiektywne cierpienie osoby, są doświadczane „wewnątrz siebie”, tzn. są związane z nadmierną kontrolą siebie lub przyhamowaniem;[/font][/size][/li] [li][b][size=3][font=sans-serif]Eksternalizacyjnej,[/font][/size][/b][size=3][font=sans-serif] czyli związanych z konfliktami z otoczeniem, łamaniem norm społecznych, nieuszanowaniem innych i ich praw, czyli z brakiem kontroli, rozhamowaniem.[/font][/size][/li] [/ul] [justify][size=3][font=sans-serif]Wymienione zagadnienia składają się na 8 skal zachowań problemowych: [/font][/size][/justify] [justify][ul] [li][size=3][font=sans-serif]Lęk/Depresja (Anxious/Depressed),[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]Wycofywanie się (Withdrawn),[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]Skargi Somatyczne (Somatic Complaints),[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]Zaburzenia Myślenia (Thought Problems),[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]Zaburzenia Uwagi (Attention Problems),[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]Zachowania Agresywne (Aggressive Behavior),[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]Zachowania Łamiące Normy (Rule-Breaking Behavior),[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]Natręctwa (Intrusive)[sup]4[/sup].[/font][/size][/li] [/ul] [/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Wyróżnione skale zostały oparte na DSM, co oznacza, że zostały ocenione jako zgodne z kryteriami diagnostycznymi zawartymi w klasyfikacji DSM. Poza tym wyróżniono skalę Pozycji Krytycznych, a także skalę dotyczącą Zachowań Pożądanych Społecznie[sup]5[/sup]. [/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]W wyniku badania powstaje profil funkcjonowania adaptacyjnego oraz profile kategorii zachowań nieadaptacyjnych. Porównując profile z normami, określa się średni poziom zachowania adaptacyjnego (Mean Adaptive score). Analizy rzetelności i trafności wskazują, że Systemu Pomiaru Opartego na Empirii Achenbacha (ASEBA) są dobrym narzędziem do mierzenia zachowań adaptacyjnych i problemowych osób w wieku 18-59 lat[sup]6[/sup].  Sylwia Sztobryn Psycholog, doradca zawodowy _________________________________________ [i] 1.[font=Times New Roman][size=1] [/size][/font]Achenbach, T. M., & Rescorla, L. A. (2001). Manual for the ASEBA school-age forms & profiles: child behavior checklist for ages 6-18, teacher's report form, youth self-report: an integrated system of multi-informant assessment. University of Vermont, research center for children youth & families. 2. W[/i][/font][/size][i][size=3][font=sans-serif]olańczyk T., Bryńska A.: Oglądając z trzech stron – narzędzia z rodziny Child Behavior Checklist jako metoda oceny stanu psychicznego młodzieży. W: Izdebki Z. (red.): Zagrożenia okresu dorastania. Oficyna Wyd. Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2008: 255-266.) 3. [/font][/size][size=3][font=sans-serif]Achenbach T.M., Rescorla L.A.: Manual for the ASEBA Adult Forms & Profiles. University of Vermont, Research Center for Children, Youth, & Families, Burlington, VT 2003. 4. Za[/font][/size][size=3][font=sans-serif]sępa, E., & Wolańczyk, T. (2011). Pomiar zachowań problemowych u dorosłych–charakterystyka wersji Systemu Pomiaru Opartego na empirii Achenbacha (ASeBA): kwestionariusza Samoobserwacyjnego (ASr) i kwestionariusza Obserwacyjnego (ABCL). Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 2(11), 110-114. 5. [/font][/size][size=3][font=sans-serif]Wolańczyk T., Bryńska A.: Oglądając z trzech stron – narzędzia z rodziny Child Behavior Checklist jako metoda oceny stanu psychicznego młodzieży. W: Izdebki Z. (red.): Zagrożenia okresu dorastania. Oficyna Wyd. Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2008: 255-266.) 6. Za[/font][/size][size=3][font=sans-serif]sępa, E., & Wolańczyk, T. (2011). Pomiar zachowań problemowych u dorosłych–charakterystyka wersji Systemu Pomiaru Opartego na empirii Achenbacha (ASeBA): kwestionariusza Samoobserwacyjnego (ASr) i kwestionariusza Obserwacyjnego (ABCL). Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 2(11), 110-114.[/font][/size][/i][/justify]