[justify][size=3][font=sans-serif]Bezrobocie jest nie wątpliwie dotkliwym zjawiskiem występującym we współczesnym życiu społecznym i gospodarczym na całym świecie. Wzrastająca liczba osób pozostających bez pracy to stały problem, z którym specjaliści różnych dziedzin starają się zmierzyć. Bezrobotną określa się osobę poszukującą pracy, jednocześnie niezatrudnioną, pozostającą bez pracy oraz gotową do podjęcia zatrudnienia[sup]1[/sup]. Według GUS liczba zarejestrowanych bezrobotnych w listopadzie 2022 roku wynosiła 800,2tys.[sup]2[/sup] Na koniec 2020 r. we wszystkich urzędach pracy na terenie kraju zarejestrowanych było niemal 56 tys. bezrobotnych osób niepełnosprawnych. W zawiązku z zauważalną tendencją rosnącą, w porównaniu z latami poprzednimi, konieczne staje się dogłębne przeanalizowanie przyczyn coraz większego bezrobocia. Jedną z form, która ma wspierać działania mające na celu zmniejszenie stopy bezrobocia, jest aktywizacja zawodowa. Jest ona procesem długotrwałym, którego efekty nie są widoczne od razu a cały proces wymaga podejmowania różnych działań w różnych dziedzinach, mających na celu doprowadzenie do zmiany sytuacji osób pozostających bez pracy. W przypadku osób z niepełnosprawnością, aktywizacja zawodowa prowadzona powinna być dwufazowo. W obszarze niwelowania barier motywacyjnych, czyli pomoc w rozpoznaniu i określeniu własnych potrzeb, zainteresowań, oczekiwań, predyspozycji zawodowych, a także określaniu poziomu i rodzaju motywacji oraz gotowości do zmiany sytuacji zawodowej i osobistej. Drugim obszarem jest likwidowanie barier informacyjnych, polegający na działaniach informacyjnych, za pośrednictwem wyposażenia osoby poszukującej pracy, w wiedzę i umiejętności praktyczne w zakresie poszukiwania i funkcjonowania w miejscu pracy[sup]3[/sup]. Praca w zakresie aktywizacji zawodowej polega zatem nie tylko na konkretnych działaniach, ale również na nauce umiejętności i kształtowaniu pewnych postaw aktywności w stosunku do określenia i kierowania własnej sytuacji zawodowej. Praca w życiu osoby z niepełnosprawnością jest elementem polepszającym samopoczucie i powodującym szybszy powrót do sprawności, jest pewną formą rehabilitacji. Ważne jest dlatego określenie i znajomość elastycznych form zatrudnienia wśród osób niepełnosprawnych i pracodawców a także określenie poziomu zainteresowania i możliwości wykorzystania ich do zmiany swojego statusu zawodowego. W celu zmniejszenia bezrobocia wśród osób niepełnosprawnych w wieku aktywności zawodowej, wprowadzane są różne rozwiązania, takie jak np. wsparcie pracodawców zatrudniających osoby z wspomnianej wcześniej grupy, za pomocą zwolnienie z wpłat na PFRON, bezzwrotna pomoc finansowa, dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika z niepełnosprawnością ze środków PFRON, zwrot dodatkowych kosztów zatrudniania pracowników wymagających dostosowania stanowiska pracy. Z drugiej strony szansą na zmianę sytuacji zawodowej są również elastyczne formy zatrudnienia, które pozwalają na podjęcie zatrudnienia przez osoby z trudnościami w poruszaniu się, lub zamieszkujący mniejsze miejscowości. Niewątpliwą zaletą elastycznej formy zatrudnienia jest także elastyczny czas pracy, mobilne miejsce pracy i możliwość wykonywania pracy zdalnie. [b]Określono poszczególne typy elastycznego zatrudnienia: [/b][/font][/size][/justify] [ol] [li][size=3][font=sans-serif][size=3][font=sans-serif][b]Praca nakładcza[/b]- nazywana powszechnie pracą chałupniczą, polega na wytwarzaniu przez wykonawcę przedmiotów lub ich części z powierzonego przez zlecającego materiału bądź na świadczeniu usług na polecenie i rachunek zlecającego.[/font][/size][/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif][size=3][font=sans-serif][b]Telepraca[/b] – praca na odległość przy użyciu nowoczesnych technik informatycznych i telekomunikacyjnych. Możliwość wykonywania z dowolnego miejsca. Zgodnie z art. 67 k.p. telepraca jest pracą wykonywaną regularnie poza zakładem pracy (w domu lub innym wybranym przez pracownika miejscu), przy zastosowaniu technologii informatycznych i telekomunikacyjnych. Natomiast telepracownikiem jest osoba, która wykonuje pracę na ww. warunkach, a jej wyniki przekazuje pracodawcy za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej: Internetu, telefonu, faksu. [/font][/size][/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif][size=3][font=sans-serif][b]Dzielenie pracy (Job sharing)[/b] – inaczej podział stanowisk pracy, praca obejmuje dwie osoby wykonujące pracę , dzieląc odpowiedzialność równomiernie między siebie. [/font][/size][/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif][size=3][font=sans-serif][b]Samozatrudnienie[/b] – praca na własny rachunek, świadczona dla jednego lub głównie jednego przedsiębiorcy, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. [/font][/size][/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif][size=3][font=sans-serif][b]Stałe zlecenie świadczenia usług na zewnątrz (Outsourcing),[/b] polega na przekazaniu poza firmę macierzystą określonych zadań lub funkcji. Wiąże się on z wykorzystywaniem zasobów zewnętrznych i zlecaniem wyspecjalizowanym podmiotom procesów niezbędnych dla funkcjonowania własnego przedsiębiorstwa [/font][/size][/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif][size=3][font=sans-serif][b]Zatrudnienie rotacyjne - (Job rotation[/b]), osoby bezrobotne są szkolone po to, aby mogły zastąpić pracowników w danej firmie na czas ich pobytu na kursach doskonalenia zawodowego i innych szkoleniach.[/font][/size][/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif][size=3][font=sans-serif][b]Umowa na czas określony ( np. Umowa na zastępstwo)[/b] - wyróżnia ją długość okresu, na jaki może być zawarta. [/font][/size][/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif][size=3][font=sans-serif][b]Praca tymczasowa (Leasing pracowniczy) [/b]– jest stosunkiem pracy pomiędzy trzema podmiotami: agencją pracy tymczasowej, pracodawcą użytkownikiem i pracownikiem tymczasowym. Jej istotą jest oddelegowanie do pracy w siedzibie firmy pracodawcy, pracowników zatrudnionych przez agencję pracy tymczasowej.[/font][/size][/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif][size=3][font=sans-serif][b]Zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu –[/b] obniżenie czasu pracy, możliwość zatrudnienia na część etatu. pracą w niepełnym wymiarze czasu pracy jest każda praca wykonywana jest w wymiarze 30%, 50%, 60%, 75% lub 90% obowiązującego pełnego wymiaru czasu pracy. [/font][/size][/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif][size=3][font=sans-serif][b]Praca na wezwanie[/b]- deklaracja gotowości do podjęcia pracy na wezwanie pracodawcy, który może w dowolnie wybranym przez siebie momencie wezwać pracownika do stawienia się do pracy. [/font][/size][/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif][size=3][font=sans-serif][b]Umowa na czas wykonywania określonej pracy[/b]- umowa terminowa na wykonanie danej czynności. [/font][/size][/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif][size=3][font=sans-serif][b]Umowy cywilnoprawne[/b], o zatrudnieniu na podstawie umów cywilnoprawnych można mówić wtedy, gdy zatrudniający nawiązuje z osobą fizyczną lub prawną stosunek prawny, który nie podlega regulacjom Kodeksu pracy (k.p.), lecz regulowany jest przepisami Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (D.U. z2017 r., poz. 459)[sup]4[/sup]. [/font][/size][/font][/size][/li] Do korzyści można zaliczyć między innymi: [/ol] [ul] [li][size=3][font=sans-serif]obniżenie stałych kosztów pracy,[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]ograniczenie dojazdów do pracy,[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]redukcję nieproduktywnego czasu pracy pracowników,[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]lepsze wykorzystanie maszyn i urządzeń produkcyjnych,[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]zmniejszenie powierzchni potrzebnej do prowadzenia firmy,[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]zwiększenie mobilności siły roboczej, [/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]wzrost wydajności pracy oraz konkurencyjności przedsiębiorstw, [/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]dostosowanie zatrudnienia do indywidualnych potrzeb i możliwości[sup]5[/sup]. [/font][/size][/li] Podsumowując, zatrudnienie z wykorzystaniem elastycznych form jest szansą dla osób z grupy ryzyka, osób zagrożonych wykluczeniem w tym osób z niepełnosprawnością. Możliwość wyboru spośród wachlarza możliwości daje osobom poszukującym pracy poczucie komfortu i szansę na znalezienie zgodnego z oczekiwaniami zatrudnienia. [/ul] [justify]Karolina Kowalczyk, Trener pracy ________________ [size=2][font=sans-serif][i]1. E. Kwiatkowski, Bezrobocie. Podstawy teoretyczne. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009 2. Główny Urząd Statystyczny 3. E. Rutkowska, W. Otrębski, Aktywizacja osób z niepełnosprawnością, wybrane problemy psychospołeczne. Warszawa 2014 4. I. Kalinowska, B. Kujszczyk, M. Mańturz, B. Świercz. Elastyczne formy zatrudnienia.Informator. 5. E. Kryńska, Dylematy polskiego rynku pracy, PWE, Warszawa 2001[/i][/font][/size][/justify]