[justify]Każdy z nas posiada jakiś obraz własnej osoby, tzw. obraz „Ja”. Buduje się go już od wczesnych lat dziecięcych. Na postrzeganie samego siebie w tamtym okresie ma głównie wpływ rodzina i sposób wychowywania. Następnie ważne jest otoczenie i to, czy mamy poczucie bycia lubianym i akceptowanym. Wszelkiego rodzaju doświadczenia są następnym istotnym czynnikiem: obraz samego siebie ulega zmianom pod wpływem komentarzy w naszą stronę, sukcesów i porażek. W jego budowaniu bardzo ważny jest również nasz wygląd. To, jak go oceniamy oraz czy go akceptujemy. Również to, jak według nas inni oceniają nasz wygląd zewnętrzny może znacząco wpłynąć na postawy wobec samego siebie. Ostatnim składnikiem obrazu samego siebie jest poczucie sprawczości, odpowiedniego funkcjonowania naszego ciała. [/justify] [justify]Pozytywny obraz własnej osoby wiąże się z akceptacją samego siebie. Ma wpływ na poziom samooceny, a samoocena ma wpływ na to, jaki jednostka buduje obraz „Ja”. Jako wynik pozytywnego obrazu siebie wymienia się: samoakceptację, lepsze radzenie sobie w trudnych sytuacjach oraz wyższe poczucie własnej wartości. W życiu codziennym obraz „Ja” ma wpływ na budowanie tożsamości, relacje interpersonalne, przystosowanie oraz samopoczucie.[/justify] [justify][/justify] [justify]Pozytywne (ale też adekwatne i stabilne) postrzeganie samego siebie jest istotną częścią zdrowej psychiki. Jest to również aspekt, z którym mogą się szczególnie zmagać osoby z niepełnosprawnością. Na ich obraz siebie mogą silnie wpłynąć powszechnie spotykane, niestety nieprzychylne postawy społeczne, stereotypy oraz przekaz medialny. Jednym z takich stereotypów jest to, że uważa się, że wszystkie osoby z niepełnosprawnością są niesamodzielne i potrzebują ciągłej pomocy ze strony innych. Kiedy w rzeczywistości duża część osób z niepełnosprawnością funkcjonuje w pełni samodzielnie. Zdarza się jednak, że osoby niepełnosprawne same podświadomie przyjmują stereotypy jako swoje cechy i w konsekwencji nie rozwijają swojej samodzielności. Są również takie przypadki, szczególnie wśród osób po wypadkach lub z postępującą chorobą, gdzie pozytywny obraz siebie zostaje całkowicie zaburzony. Pojawia się katastroficzne myślenie, jak np. myśli typu „do niczego się już nie nadaje”, „już nic dobrego mnie nie czeka”, „sam/a nie dam rady”. Takie myślenie, jak również większa ilość przykrych doświadczeń w interakcji z otoczeniem, powoduje wycofanie się z życia społecznego, zaniżenie motywacji i brak chęci do podejmowania działań. Wówczas człowiek musi na nowo zbudować obraz własnej osoby. Nie pomaga w tym społeczny obraz niepełnosprawności jako „nieestetycznej”. Podejście społeczeństwa jest przez osoby z niepełnosprawnością wskazywane jako najbardziej krzywdzące, sprawiające,[/justify] [justify]że czują się oni gorsi, oraz jako powód wycofania się z życia społecznego.  [/justify] [justify]W związku z tym bardzo istotne jest, aby normalizować niepełnosprawność, zwiększać świadomość społeczną oraz stwarzać możliwości dla osób niepełnosprawnych. W ostatnich latach obserwujemy znaczną poprawę w każdej z tych sfer. Definicje niepełnosprawności zmieniają się z biologicznych na społeczne (ukazujące, że to myślenie i podejście społeczeństwa definiuje ludzi jako pełno- i niepełnosprawnych). Powstają coraz ciekawsze miejsca pracy, szkoły i placówki publiczne są dostosowywane, a osoby z niepełnosprawnością coraz częściej możemy dostrzec w mediach. Badania pokazują, że obraz siebie osób niepełnosprawnych zmienia się na coraz bardziej pozytywny wraz z przemianami społecznymi. Duży wpływ na obraz „Ja” mają również działania podejmowane przez same osoby niepełnosprawne. Pójście do pracy, hobby, szukanie wyzwań, a w szczególności poprawa samodzielności sprawiają, że obraz samego siebie również się poprawia. Osoby niepełnosprawne, które uprawiają sport wskazują, że podjęcie aktywności fizycznej pomogło im uwierzyć, że dadzą sobie radę. Poprawiły się ich relacje rodzinne i społeczne, a niepełnosprawność przestała być centrum ich życia. Jak widać społeczne postawy osób pełnosprawnych, mają ogromny wpływ na jakość życia osób niepełnosprawnych. Coraz bardziej rozszerza się świadomość, że niepełnosprawność nie oznacza braku perspektyw.[/justify] [justify][/justify] [justify]W badaniach Jakuba Niedbalskiego wyraźnie możemy dostrzec różnicę w obrazie siebie między grupą sportowców z niepełnosprawnością a grupą osób niepełnosprawnych nieuprawiającą sportu. Osoby niepełnosprawne nieuprawiające sportu przy opisywaniu samych siebie używali takich przymiotników, jak: zależna, prawie niewidoczna, zdana na innych, samotna, izolowana, nierozumiana. Kiedy opisywali, jak według nich postrzegają ich osoby pełnosprawne pojawiały się takie wyrażenia, jak: roszczeniowy, wymagający opieki, trudny, problemowy, niezdolny do samodzielnego życia, nieaktywny, niepracujący, kulawy, chory. Jak widać, zarówno obraz samego siebie, jak i domniemane postrzeganie przez innych jest silnie nacechowane negatywnie. Z opisów biografii wiemy, że to właśnie sport u wielu osób jest czynnikiem poprawiającym obraz siebie i otoczenia. W związku z tym grupa osób niepełnosprawnych uprawiających sport opisywała siebie jako: samodzielnych, niezależnych, silnych, aktywnych, zdolnych, niesamowitych oraz partner, człowiek, całkiem inna. Opisując to, jak według nich widzą ich inni używali takich oto stwierdzeń: sprawniejsza, zaangażowana, przykład dla innych, przełamująca stereotypy, potrafiąca funkcjonować bez pomocy innych. Jest to napawający nadzieją wynik badania, który ukazuje, że negatywy obraz siebie i innych można i warto zmieniać.[/justify] [justify] [i]Weronika Sidor[/i][/justify] [justify][/justify] [justify]_______________________________[/justify] [justify][/justify] [justify][size=2]Bibliografia:[/size] [size=2][i]1. Niedbalki J., (2018). (Re)konstruowanie własnej (nie)pełnosprawności- przemiany w sposobie percypowania siebie osoby z dysfunkcjami ciała uprawiającej sport. Przegląd Socjologii Jakościowej 3, 158-177[/i][/size] [size=2][i]2. Wrona-Polańska H., (1996). „Obraz samego siebie” jako regulator zachowania. Rocznik Naukowo- dydaktyczny WSP w Krakowie[/i][/size] [size=2][i]3. Niedbalski J., (2015). Aktywność sportowa w życiu osób niepełnosprawnych fizycznie- analiza wzorów biografii, w Człowiek-niepełnosprawność-społeczeństwo, 4(30), 95-112[/i][/size] [size=2][i]4. Ostrowska A., (2015). Niepełnosprawni w społeczeństwie 1993-2013. Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa[/i][/size][/justify]