[justify][size=3][font=sans-serif][color=black]Aktywizacja społeczna była na przestrzeni ostatnich lat elementem dużego zainteresowania badaczy, a także organizacji, które podejmowały działania na rzecz niepełnosprawnych. Stan zdrowia osób niepełnosprawnych często powodował, iż były one mniej aktywne w sferach zawodowych niż osoby pełnosprawne. Nie oznaczało to jednak, iż bierność zawodowa osób zwłaszcza w wieku produkcyjnym jest na odpowiednim poziomie. Duża część tych osób ma predyspozycje, a nawet powinna podejmować w stosownych warunkach aktywność zawodową. Mimo, iż osoby niepełnosprawne często są przygotowane do podjęcia pracy, nie zawsze są wstanie zdobyć pracę, co powoduje, że dodawane są do osób biernych zawodowo i bezrobotnych[sup]1[/sup][/color][color=black].                             [/color][/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif][color=black]Aktywizacją oraz integracją osób niepełnosprawnych w różnych sferach życia zajmują się w dużej mierze organizacje pozarządowe, tak zwany trzeci sektor. Stowarzyszenia, fundacje czy organizacje społeczne, które są gałęziami organizacji pozarządowych w zależności od profilu w różny sposób pomagają osobom niepełnosprawnym. Do najważniejszych działań integracyjnych NGO-su należą, artykulacja i identyfikacja potrzeb mniejszości niepełnosprawnej, uczestnictwo w procesach tworzenia i podejmowania decyzji prawnych dotyczących osób z niepełnosprawnością a także kształtowanie kultury obywatelskiej w społeczeństwie oraz afiliacja i integracja niepełnosprawnych[sup]2[/sup].[/color][/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif][color=black]Zdaniem Bernadetty Szczupał sytuacja zawodowa osób niepełnosprawnych w Polsce „stanowi wypadkową wielu różnych czynników, wśród których najistotniejsze to duża populacja osób z różnego typu dysfunkcjami, niski wskaźnik aktywności zawodowej w tej grupie społecznej oraz brak spójnego, systemowego wsparcia na rynku pracy”[sup]3[/sup]. Zagadnienia powiązane z aktywizacją zawodową oraz społeczną ludzi niepełnosprawnych podkreślają problem dotyczący wpływu, jaki wynika z braku aktywności zawodowej. Praca jest „najlepszym sposobem, by przywrócić niepełnosprawnych do normalnego życia – to podstawowa zasada współczesnej rehabilitacji”[sup]4[/sup]. Ponadto „praca zawodowa, oprócz zabezpieczenia finansowego i przynajmniej podstaw egzystencji, jest dla osób niepełnosprawnych formą integracji, sposobem na odzyskanie wiary w siebie i sukcesu w życiu osobistym. Stąd rehabilitacja zawodowa (poprzez pracę) powinna być jednym z głównych priorytetów w działaniach państwa na rzecz wsparcia subpopulacji osób niepełnosprawnych”[sup]5[/sup]. [/color][/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif][color=black]Aktywność zawodowa ma szczególne znaczenie dla osób niepełnosprawnych, gdyż jest to dowartościowanie ich, tworzy bardzo ważny etap dla ich rehabilitacji społecznej, pokazuje sens ich życiu, nakreśla kierunek rozwoju oraz zezwala na uczestnictwo w życiu społecznym. Praca zawodowa nie pozwala na powstawanie zjawiska marginalizacji, izolacji czy też wykluczenia społecznego, co nie wiąże się z właściwym rozwojem społecznym i efektywną współpracą z innymi jednostkami. W przypadku niepełnosprawnych, ta aktywność zawodowa jest jedną z najłatwiejszych możliwości, aby się integrować zarówno społecznie, jak i zawodowo. Dla osób niepełnosprawnych aktywność zawodowa jest wartością bardzo istotną, ale nie tylko dla nich, gdyż ważna jest dla całego społeczeństwa. Czynnikami, które utrudniają osobom z dysfunkcją wkroczenie na otwarty dla nich rynek pracy są: niewiedza na temat niepełnosprawności ze strony pracodawców, niewłaściwe postawy społeczne, rozumienie niepełnosprawności, jako braku motywacji do podjęcia pracy, braku odpowiednich kwalifikacji, bariery komunikacyjne i architektoniczne[sup]6[/sup]. „Podejście od stanu aktywności słabszej do bardziej intensywnej nazywana procesem aktywizacji lub aktywizacją”[sup]7[/sup].[/color] [color=black]W przypadku pomocy osobom niepełnosprawnych w kwestiach dotyczących aktywizacji zawodowej i społecznej, przeprowadzane są różnego rodzaju projekty, jak również podejmowanych jest wiele nowych działań, aby tę pomoc przekazać. [/color][/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif][color=black]W różnych krajach są organizowane zróżnicowane systemy aktywizacji zawodowej dla osób niepełnosprawnych oraz umacniania ich sytuacji na rynku pracy. Aby wesprzeć osoby niepełnosprawne w zakresie aktywizacji społecznej, jak i zawodowej, wdrażane w są różnego rodzaju projekty i programy. W zależności od kraju te programy mają różne cele. Jednym z nich jest wspieranie i pomoc osobom niepełnosprawnym w kwestii zatrudnienia, a także zachęcenie do uczestnictwa w integracji społecznej. Korzystając z dostępnych dzisiaj rozwiązań konieczne jest ukazanie wyjątkowych potrzeb osób niepełnosprawnych i określone do nich okoliczności związane z niepełnosprawnością[sup]8[/sup]. [/color][/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif][color=black]Osoby niepełnosprawne w porównaniu do osób sprawnych nie są porównywalnymi uczestnikami rynku pracy. Ze względu na swoje dysfunkcje nie mogą być tak samo, jak osoby pełnosprawne, wydajnymi pracownikami lub ich poziom i rodzaj dysfunkcji wymaga specjalistycznych uwarunkowań miejsca pracy lub dostosowania tego miejsca specjalnie pod nich. Każda z tych sytuacji niesie za sobą dla pracodawcy dodatkowe koszty, co za tym idzie wielu z nich po prostu na to nie stać.  Wiele państw by wynagrodzić pracodawcom wydatki, które w takiej sytuacji musieliby ponieść, a zarazem chcąc usunąć także barierę aktywizacji stworzono specjalne rozwiązania, które mają wspierać zatrudnienie osób niepełnosprawnych poprzez odpowiedni system wyrównania kosztów ze środków publicznych dla pracodawców, a także namawiania osób niepełnosprawnych do podjęcia zatrudnienia. Podejmowane są również działania, które mają na celu aktywizację i pomoc przy wejściu na rynek pracy dla osób niepełnosprawnych[sup]9[/sup]. [/color][/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif][color=black]Osoby niepełnosprawne zostają zatrudnione na otwartym rynku pracy i ten proces przebiega w sposób dwutorowy: zatrudnienia wolnego i zatrudnienia wspieranego. W pierwszym przypadku zatrudnienie osób niepełnosprawnych opiera się na zasadach konkurencyjności z osobami pełnosprawnymi. W ramach drugiej opcji, osoba, która zatrudnia osoby niepełnosprawne w zgodzie z wymaganiami, zyskuje duże wsparcie w ramach ich zatrudnienia. W Polsce przeważa zatrudnienie oparte na zasadach zatrudnienia wspieranego[sup]10[/sup]. Koncepcja integracji może czerpać z zasad strategii listy słusznych celów, które oparte są na zaspokojeniu licznych potrzeb ludzi niepełnosprawnych. Strategia ta jest powiązana z pewnego rodzaju przełamywaniem modelu, który związany jest z niepełnosprawnością. [/color][/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif][color=black]Wyróżniane są takie oto cechy powyższego paradygmatu. Po pierwsze określanie niepełnosprawności związane jest z poglądem o defekcie podstawowych funkcji organizmu oraz o pewnej niezdolności do podjęcia zatrudnienia. Konsekwencją tego poglądu jest wyłączenie osób niepełnosprawnych z rynku pracy, co tworzy zagrożenie dezintegracji społecznej. Po drugie orzeczenie o niepełnosprawności stwarza podstawy do starania się o świadczenia rentowe czy też inne świadczenia społeczne specjalne dla osób niepełnosprawnych, które zaspakajałyby podstawowe potrzeby dochodowe tych osób, a co za tym idzie, oddalałyby potrzeby integracji tych osób z otoczeniem zewnętrznym. System integracyjny powinien ukazywać inny model, model aktywności, której u najważniejsze powinno być przygotowanie niepełnosprawnych. Osoby niepełnosprawne nie powinny zostać pozbawione dochodowych świadczeń, powinny je dostawać, lecz niejako renty, ale świadczenia szkoleniowe, rehabilitacyjne, dofinansowanie zapłaty za użyteczną pracę. Otrzymywanie renty powinno odbywać się w późniejszym etapie życia tych osób, bardziej odpowiedniego jako świadczenie emerytalne. Model aktywności nie ma na celu przymusu do pracy, a raczej uczestnictwo tych osób w życiu społecznym dzięki pracy, co nie musi jednoznacznie łączyć się z tradycyjnym rozumieniem zatrudnienia. Ten model wymaga także dużej aktywności i solidarności z zewnątrz. Aktywne uczestnictwo ludzi z zewnątrz może oznaczać akceptację i duże wsparcie dla osób niepełnosprawnych każdego dnia i w każdym obszarze życia społecznego[sup]11[/sup]. [/color][/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif][color=black]Proces integracji i aktywizacji osób niepełnosprawnych rozkwitł w ostatnich latach. Unia Europejska wspiera działania stowarzyszeń oraz fundacji działających na rzecz osób z niepełnosprawnością. Trzeci sektor, niezależny i niekomercyjny nie istniałby bez pomocy instytucji państwowych i biznesowych.  Przebieg aktywizacji i integracji jest płynniejszy dzięki mentalnej przemianie obywateli w stosunku do osób niepełnosprawnych i pojmowania niepełnosprawności. Jednakże, są to procesy stale rozwijające się, niemające końca bez zlikwidowania wszelkich stereotypów, barier i uprzedzeń uniemożliwiających sprawne życie w społeczeństwie osobom z niepełnosprawnością. [/color][/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif] [/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif] [/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Diana Machalska [/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Trener pracy[/font][/size][/justify] [justify][font=sans-serif][url=#_ftnref1] [/url][i][size=2]_____________________________ 1.J. Kirenko, E. Sarzyńska-Mazurek, Psychospołeczne aspekty funkcjonowania zawodowego osób z niepełnosprawnością, w: Aktywność zawodowa osób z niepełnosprawnością, red. D. Tomczyszyn, W. Romanowicz, PWSZ Biała Podlaska, Biała Podlaska 2012, s. 53.[/size][/i][/font][/justify] [justify][size=2][font=sans-serif][i]2. P. Gliński, Organizacje pozarządowe, w: Encyklopedia Socjologii Suplement, red. H. Kubiak, G. Lissowski, W. Morawski, J. Szacki, Oficyna Naukowa, Warszawa 2005, s. 171.[/i][/font][/size][/justify] [justify][i][size=2][font=sans-serif]3.[/font][font=sans-serif]B. Szczupał, Aktywizacja zawodowa i zatrudnienie osób z niepełnosprawnością na współczesnym rynku pracy-wybrane uwarunkowania i rozwiązania praktyczne, s. 151. [/font][/size][/i][/justify] [justify][i][size=2][font=sans-serif]4.[/font][font=sans-serif]A. Dyszel, Pozwólcie nam pracować, „Przegląd” 2006, nr 11, s. 26. [/font][/size][/i][/justify] [justify][i][size=2][font=sans-serif]5.[/font][font=sans-serif]A. Politaj, Ocena sytuacji osób niepełnosprawnych na rynku pracy w świetle wyników badań aktywności ekonomicznej ludności Polski w latach 2000-2007, w: Co decyduje o konkurencyjności polskiej gospodarki, red. M. Noga, M. K. Stawicka, Wydawnictwo Cedetu, Warszawa 2008, s. 228. [/font][/size][/i][/justify] [justify][size=2][font=sans-serif][i]6. D. Kukla, Poradnictwo zawodowe i praca zawodowa jako integralny proces rewalidacji zawodowej osób niepełnosprawnych, „Edukacja Ustawiczna Dorosłych” 2004, nr 4, s. 66.[/i][/font][/size][/justify] [justify][i][size=2][font=sans-serif]7.[/font][font=sans-serif] M. Tyszkowa, Aktywność i działalność dzieci i młodzieży, WSiP, Warszawa 1990, s. 13.[/font][/size][/i][/justify] [justify][size=2][font=sans-serif][i]8. Tamże, s. 13. [/i][/font][/size][/justify] [justify][size=2][font=sans-serif][i]9. W trosce o pracę, Raport, red. S. Golinowska, www.unic.un.org.pl, (dostęp 22.04.2016)[/i][/font][/size][/justify] [justify][i][size=2][font=sans-serif]10. [/font][font=sans-serif]Tamże, s. 238.[/font][/size][/i][/justify] [justify][size=2][font=sans-serif][i]11. [/i][/font][/size][font=sans-serif][i][size=2]Tamże, s. 243.[/size][/i][url=#_ftnref11][/url][/font][/justify] [justify][/justify]