[justify]Osoba głuchoniewidoma to osoba, u której występuje jednocześnie uszkodzenie słuchu i uszkodzenie wzroku; sprzężenie to powoduje, że napotyka ona specyficzne trudności w codziennym funkcjonowaniu, szczególnie w komunikowaniu się, dostępie do informacji i przemieszczaniu się. Współwystępowanie dysfunkcji obu tych zmysłów uniemożliwia lub ogranicza kompensowanie uszkodzenia jednego z nich przez drugi i powoduje, że skutki uszkodzenia słuchu i uszkodzenia wzroku wzajemnie się potęgują – nie są więc tym samym, co suma ograniczeń wynikających z każdego z nich oddzielnie. Do optymalnego funkcjonowania osoba taka wymaga wsparcia ze strony otoczenia – poprzez odpowiednie usługi, przystosowanie środowiska zewnętrznego oraz udostępnienie sprzętu rehabilitacyjnego i adekwatnych technologii[sup]1[/sup].[/justify] [justify][/justify] [justify][b]Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomym[/b] zajmuje się pomocą osobom głuchoniewidomym w naszym kraju. Towarzystwo szacuje, że obecnie żyje w Polsce około 7-8 tysięcy osób głuchoniewidomych, z których część urodziła się z tą niepełnosprawnością, a u innych pojawiła się w trakcie życia w wyniku różnych schorzeń (w tym genetycznych), urazów lub starość[sup]2[/sup].[/justify] [justify][/justify] [justify][b]W związku z dużym zróżnicowaniem poziomu możliwości poznawczych, konieczne jest stosowanie różnych sposobów komunikacji. Generalnie można wyróżnić trzy zasadnicze grupy wśród osób głuchoniewidomych w Polsce:[/b] [/justify] [justify]1. osoby głuchoniewidome, u których rozwój komunikacyjnych umiejętności jest utrudniony, nie opanowały w sposób wystarczający języka fonicznego, ani wizualno-przestrzennego i potrzebują innych metod porozumiewania się (osoby głuchoniewidome od urodzenia i wczesnego dzieciństwa, zwykle z dodatkowymi dysfunkcjami czy niepełnosprawnościami, w tym intelektualnymi). Jeżeli dziecko głuchoniewidome nie może opanować żadnego tradycyjnego systemu komunikacji, proponuje się mu metody wspomagające lub zastępujące mowę dźwiękową, które dają możliwość porozumiewania się z otoczeniem, np. systemy gestowe (np. Makaton) lub graficzne o różnym stopniu ikoniczności (od realnych przedmiotów, ich elementy, przez fotografie, miniatury, rozmaite rysunki, do symboli Blissa). Zastosowanie powyższych metod to kwestia indywidualna, zależna od możliwości wzrokowych, słuchowych, motorycznych i stopnia rozwoju umysłowego[sup]3[/sup].[/justify] [justify][/justify] [justify]2. osoby głuchoniewidome, dla których podstawowym i pierwszym językiem komunikacji jest ogólnonarodowy język polski (m.in. osoby, które straciły słuch w późniejszych latach życia) Osoby będące w takiej sytuacji korzystają z kanału słuchowego, wzrokowego lub/oraz dotykowego. Osoby niedosłyszące, które korzystają z resztek słuchu, najczęściej posługują się mową artykułowaną, dzięki urządzeniom takim jak: implanty ślimakowe, aparaty słuchowe, systemy FM albo pętle induktofoniczne. Osoby, które posługują się jeszcze wzrokiem, mogą odczytywać mowę z ust, czytać teksty pisane, często korzystając pomocy optycznych, np.: okularów lub różnego rodzaju powiększalników. Osoby niewidome, które biegle posługują się pismem brajla nie tylko piszą i odczytują je w klasyczny sposób, ale mogą również komunikować się dzięki literom wystukiwanym przez rozmówcę bezpośrednio na ich dłoni w dwóch wariantach brajla do palców: jednoręcznego i  dwuręcznego[sup]4[/sup].[/justify] [justify][/justify] [justify]3. osoby głuchoniewidome, dla których podstawowym i pierwszym językiem jest język migowy (zwykle osoby niesłyszące, związane z kulturą Głuchych). Osoby te porozumiewają się za pomocą języka wizualno-przestrzennego (w Polsce: Polski Język Migowy) oraz daktylografii. W przypadku osób, które utraciły wzrok w ciągu życia, główną formą komunikacji jest język wizualno-przestrzenny (i alfabet palcowy), z tą różnicą, że zmieniają sposób odbioru informacji ze wzrokowego na dotykowy, wymagając od nich nieustannej kontroli przestrzeni, w której pojawiają są znaki migowe, co oznacza, że potrzebny jest ciągły, bezpośredni kontakt dłoni osoby głuchoniewidomej z dłońmi rozmówcy („język migowy do ręki”). Inne osoby głuchoniewidome z tej grupy, mogą korzystać z liter alfabetu łacińskiego, kreślone na dłoni w kierunku odbiorcy tak, by ten odczytał je jak z książki lub metoda alfabetu punktowego do dłoni, która opiera się na lokalizacji wszystkich liter, cyfr i podstawowych znaków interpunkcyjnych i matematycznych w określonych miejscach lewej dłoni[sup]5[/sup].[/justify] [justify][/justify] [justify][b]Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomym (TPG) od lat promuje (zapożyczony z państw Europy Zachodniej i zaadaptowany do polskiej wersji przez Małgorzatę Benisz) tzw. alfabet Lorma, czyli system punktów, znaków i linii dotykowych umieszczanych na dłoni[sup]6[/sup].[/b][/justify] [justify][/justify] [justify]Najważniejszą spośród mnóstwa zalet tej metody jest uniwersalność. Można ją stosować bez względu na środowisko, z jakiego się pochodzi i język, jakim się na co dzień posługuje. Metoda pomaga komunikować się bez pomocy tłumacza, gdyż jest odpowiednia i dostępna dla każdego, kto potrafi formułować komunikaty za pomocą któregokolwiek alfabetu: brajla, łacińskiego czy daktylografii. Ten sposób rozmowy nie wymaga żadnych specjalnych sprzętów ani warunków, a nawet rozwiązuje dużo problemów z nimi związanych. Alfabet Lorma można wykorzystać w każdych sytuacjach, w których inne techniki zawodzą: w tłumie, w ciemności, podczas tańca, marszu, tańca, kinie, na konferencji itp.[sup]7[/sup]. [u]Co więcej – bardzo łatwo się go nauczyć![/u][/justify] [justify][/justify] [center][b]Zachęcamy Państwa do nauki alfabetu Lorma! :)[/b][/center] [justify] Sylwia Sztobryn,  Psycholog, doradca zawodowy ________________________________________ [size=2][i][sup]1 [/sup]Dokumenty Towarzystwa Pomocy Głuchoniewidomym[/i][/size][/justify] [size=2][i][sup]2 [/sup]Dłonie i Słowo. Kwartalnik Towarzystwa Pomocy Głuchoniewidomym[/i][/size] [size=2][i][sup]3 [/sup]Książek, M. (2003). Dziecko głuchoniewidome od urodzenia, Warszawa, s. 139-143.[/i][/size] [size=2][i][sup]4[/sup] Benisz, M. (2006). Komunikacja przez dotyk–głuchoniewidomi,[w:] Alternatywne i wspomagające metody komunikacji, red. JJ Błeszyński, Kraków.[/i][/size] [size=2][i][sup]5 [/sup]Jakoniuk-Diallo, A. (2020). Formy komunikacji wykorzystywane w porozumiewaniu się osób głuchoniewidomych., M. Benisz-Stępień, Punkt porozumienia, s. 23-25.[/i][/size] [size=2][i][sup]6 [/sup]Dokumenty Towarzystwa Pomocy Głuchoniewidomym[/i][/size] [justify][size=2][i][sup]7 [/sup]Benisz, M. (2006). Komunikacja przez dotyk–głuchoniewidomi,[w:] Alternatywne i wspomagające metody komunikacji, red. JJ Błeszyński, Kraków.[/i][/size][/justify]